پلاک خوانی الکتروموتور

پلاک خوانی الکتروموتور یک صفحه فلزی یا پلاستیکی است که به بدنه موتور متصل می‌شود و شامل اطلاعات مهمی در مورد موتور است. از روی پلاک مشخصات می‌توان عواملی مانند تک فاز و یا سه فاز بودن الکتروموتور، قدرت، تعداد دور روتور، جریان و ولتاژ نامی، فرکانس، نوع اتصال، ضریب قدرت، درجه حرارت عایقی، نوع حفاظت و… را متوجه شد. این پلاک مشخصات بر روی بدنه‌ی الکتروموتور نصب شده و به منزله‌ی شناسنامه الکتروموتور در نظر گرفته می‌شود. اطلاعات موجود بر روی پلاک می‌تواند به شناسایی دقیق‌تر عیوب کمک کند، اطمینان حاصل کند که موتور مناسب برای کار استفاده می‌شود و در صورت وجود ایراد می‌تواند منجر به خدمات کارآمدتر از یک شرکت تعمیر موتور شود.

• سازنده الکتروموتور ها
• شماره سریال انحصاری الکتروموتور
• نوع موتور (AC یا DC)
• ولتاژ برق ورودی (سه‌فاز یا تک‌فاز)
• جریان برق (بر حسب آمپر)
• توان الکتروموتور (برحسب کیلووات یا اسب بخار)
• سرعت خروجی موتور (بر حسب دور در دقیقه یا RPM)
• راندمان موتور
• فرکانس کاری الکتروموتور
• کلاس یا سطح عایق حرارتی موتور
• چرخه کاری موتور
• ارتفاع و دمای استاندارد محیط کار
• سرویس فکتور موتور
• ضریب قدرت یا cosφ
• گواهینامه ها و استانداردهای موتور

در ادامه معنای هر یک از موارد فوق را شرح داده و سپس به بررسی پلاک الکتروموتور از برندهای مختلف جهان می پردازیم.

مشخصات فنی پلاک الکتروموتور

پلاک مشخصات بر روی بدنه الکتروموتور نصب می شود و به منزله شناسنامه الکتروموتور است. در واقع، از روی پلاک مشخصات می توانیم تشخیص دهیم که موتور تک فاز است یا سه فاز، دارای چه قدرتی است، همچنین تعداد دور روتور، جریان و ولتاژ نامی، فرکانس، نوع اتصال (ستاره یا مثلث)، ضریب قدرت، درجه حرارت عایقی، نوع حفاظت و سایر شرایط کار موتور روی پلاک قید می شود. زیرا آشنایی با پلاک مشخصات موتورها، یکی از مهمترین نکاتی است که باید قبل از هر چیز مورد توجه تعمیرکار قرار گیرد.

سازنده موتور

یکی از اولین اطلاعاتی که در پلاک یا نیم‌پلیت الکتروموتور (NamePlate) به چشم می‌خورد، نام یا لوگوی شرکت سازنده دینام است.

نوع موتور

الکتروموتورها به صورت کلی به دو دسته AC (جریان متناوب) و موتور DC (جریان مستقیم) تقسیم بندی می‌شوند. معمولاً نوع موتور را روی پلاک آن مشخص می‌کنند، زیرا برای تعیین منبع تغذیه و انتخاب مدار کنترل بسیار ضروری است.

میزان برق ورودی

یکی دیگر از مهمترین اطلاعاتی که می‌توان در پلاک الکتروموتور دید، میزان برق ورودی برای کارکرد ایمن و کارآمد موتور است. ولتاژ ورودی بر حسب ولت، و با علامت (V) مشخص می‌شود.

توان الکتروموتور

توان الکتروموتور بر حسب اسب بخار (HP) یا کیلووات (KW) بیان می‌شود و توان خروجی موتور را مشخص می‌کند. توان الکتروموتور یکی از پارامترهای بسیار مهم برای تطبیق موتور با کاربرد مورد نظر است. برای کسب اطلاعات بیشتر، مقاله فرمول محاسبه توان موتور الکتریکی سه فاز را مطالعه فرمایید

سرعت خروجی موتور

منظور از سرعت خروجی موتور، سرعت چرخش شفت خروجی است و بر حسب دور بر دقیقه بوده و با علامت (RPM) مشخص می‌شود. سرعت موتور به انتخاب دقیق‌تر الکتروموتور به خصوص در کاربردهایی که نیاز به سرعت مشخصی دارند، کمک می‌نماید.

راندمان الکتروموتور

راندمان الکتروموتور نشان دهنده توانایی مؤثر موتور در تبدیل انرژی الکتریکی به مکانیکی است. این مقدار به صورت درصد بیان می‌شود و دید خوبی در مورد بهره‌وری الکتروموتور ارائه می‌دهد. هرچه مقدار راندمان به 100% نزدیک‌تر باشد، هزینه مصرف برق الکتروموتور کمتر خواهد شد. به طور کلی چهار سطح راندمان برای موتورهای الکتریکی وجود دارد که عبارتند از:

• IE1: کارایی استاندارد
• IE2: راندمان بالا
• IE3: راندمان برتر
• IE4: راندمان فوق العاده عالی

فرکانس الکتروموتور

فرکانس الکتروموتورهای AC، نشان دهنده فرکانس الکتریکی است که موتور برای کار در آن محدوده طراحی شده است و بر حسب هرتز (Hz) بیان می‌شود. در اکثر مناطق فرکانس الکتروموتور با توجه به فرکانس شبکه برق، بین 50 تا 60 هرتز تعیین می‌شود.

کلاس عایق حرارتی موتور

کلاس عایق حرارتی موتور، نشان دهنده حداکثر دمایی است که موتور بدون به خطر افتادن ایمنی یا عملکرد خود می‌تواند تحمل کند؛ به عبارت دیگر، کلاس عایق حرارتی، سطح حرارت قابل تحمل توسط مواد عایق سیم پیچ های موتور را مشخص می‌کند. کلاس عایق حرارتی به 5 دسته زیر تقسیم می‌شود:

• Class A برابر 105 درجه سانتی گراد
• Class E برابر 120 درجه سانتی گراد
• Class B برابر 130 درجه سانتی گراد
• Class F برابر 155 درجه سانتی گراد
• Class H برابر 180 درجه سانتی گراد

شماره سریال یا مدل الکتروموتور

شماره سریال موتور یک شناسه منحصر به فرد است یا شناسنامه الکتروموتور که توسط شرکت سازنده به یک الکتروموتور خاص اختصاص داده می‌شود. اگر موتور نیاز به تعمیر یا تعویض قطعه خاصی داشته باشد، با استفاده از شماره سریال موتور می‌توان به سرعت نوع آن را تشخیص داد و  قطعه مورد نظر را تهیه کرد.

ضریب قدرت موتور

ضریب قدرت موتور که با علائم P.F یا cos φ نشان داده می شود، کمیتی است که کارایی الکتروموتور را در بار کامل توصیف می‌کند. ضریب قدرت نسبت توان نامی (kW) موتور به توان ظاهری (kVA) آن است و عددی بین 0 و 1 است.
گواهینامه ها و استانداردهای موتور

پلاک الکتروموتور حاوی گواهینامه‌های استاندارد مخصوص الکتروموتور نیز هست و این استاندارد‌ها نشان دهنده این است که موتور تحت چه شرایط خاصی می‌تواند کار کند.

1-سازنده موتور

این الکتروموتور برند WEG و ساخت کشور برزیل است.

2- تعداد فازها

این الکتروموتور سه‌فاز است.

3-ولتاژ نامی

نشان دهنده این است که موتور برای چه ولتاژی طراحی شده است. موتورها تا +/-10% این میزان را می توانند تحمل کنند. همچنین سایر پارامترها مانند توان، راندمان، گشتاور، جریان و فرکانس با توجه به این ولتاژ مشخص شده اند و استفاده از موتور در خارج از این ولتاژ منجر به عملکرد متفاوت آن خواهد شد.

4-چرخه کاری

موتورهای DUTY S1 برای کار مداوم طراحی شده اند؛ چرخه کاری نشان دهنده این است. مدت زمانی است که موتور می تواند تحت بار نامی خود به طور ایمن کار کند.

5-کد راندمان

نشان دهنده درصدی از انرژی الکتریکی ورودی است که به انرژی مکانیکی در شفت خروجی تبدیل می شود. هرچه راندمان به 100% نزدیک تر باشد، مصرف برق الکتروموتور بهینه تر و کم هزینه تر خواهد بود.

6-سایز فریم

سایز فریم موتور مشخصات نصب آن مانند پایه‌ها، قطر شفت و … را تعیین می‌کند. معمولاً در موتورهای IEC سایز کوچک، سایز فریم یک عدد دو رقمی است که ارتفاع شفت از پایین پایه‌ها را برحسب میلی متر نشان می‌دهد. اما در موتورهای سایز بزرگتر، سایز فریم یک عدد 3 رقمی است که دو رقم اول ارتفاع شفت تا پایه را نشان داده و عدد سوم، ابعاد سوراخ پیچ های پایه را نشان می‌دهد.

7-درجه حفاظتی

سیستم IEC برای اندازه گیری میزان محافظت موتور در برابر آلودگی های محیط از یک عدد دو رقمی استفاده می‌کند. رقم اول بعد از IP بین 0 تا 6 بوده و میزان محافظت موتور در برابر ذرات جامد و گرد و غبار را نشان می‌دهد و رقم دوم، بین 0 تا 8 بوده و میزان محافظت در برابر مایعات را نشان می‌دهد.

8-کلاس عایق حرارتی

این موتور دارای کلاس عایق F است و تحمل حرارتی آن، 155 درجه سانتی گراد است.

9-حداکثر افزایش دما

هر کلاس عایق حرارتی، حداکثر افزایش دمای سیم پیچ موتور را مشخص می‌کند. علاوه بر این میزان افزایش دمای نقاطی از سیم‌پیچ که توسط سیم پیچ‌های دیگر احاطه شده‌اند را نیز مشخص می‌کند.

10-فرکانس

این مقادیر، فرکانس برق ورودی را نشان می‌دهد که موتور برای کار در آنها طراحی شده است؛ اگر موتور برای کار در دو فرکانس مختلف طراحی شده است، باید عوامل دیگری که در فرکانس‌های ورودی مختلف تغییر می‌کنند نیز روی پلاک مشخص شود. به عنوان مثال در این پلاک، توان در فرکانس‌های مختلف تغییر می‌کند.

11-توان نامی موتور

توان یا قدرت نامی موتور، مشخص کننده میزان گشتاور موتور در سرعت نامی است.

12-سرعت نامی موتور

سرعت نامی، سرعتی است که در آن، موتور گشتاور نامی را در خروجی ارائه می‌دهد و معمولاً بر اساس rpm یا دور در دقیقه ارائه می‌شود؛ اما در این پلاک با علامت ذکر شده بیان شده است که تفاوتی با دور در دقیقه ندارد.

13-جریان نامی

جریان نامی با توان خروجی، ولتاژ و فرکانس موتور در ارتباط است؛ اگر ولتاژ ورودی موتور کمتر از مقدار مشخص شده باشد، جریان با مقدار ذکر شده روی پلاک متفاوت خواهد بود.

14-ضریب قدرت

ضریب قدرت موتور، بیانگر نسبت توان فعال بر حسب کیلووات به توان ظاهری (VA) است که به صورت عددی بین 0 و 1 بیان می‌شود.

15-دمای محیط (Ambient Temperature)

حداکثر دمای محیط است که موتور می تواند در آن کار کند.

16-سرویس فاکتور

سرویس فاکتور نشان دهنده مقدار اضافه باری است که موتور می تواند تحمل کند. به عنوان مثال نباید از موتورهای دارای سرویس فاکتور 1، انتظار تحمل باری بیشتر از مقدار درج شده در پلاک را داشت.

17-ارتفاع محیط

این پارامتر پلاک الکتروموتور، نشان دهنده حداکثر ارتفاعی (بالاتر از سطح دریا) است که موتور می تواند در آن کار کند. در ارتفاع کمتر از این مقدار، موتور با دمای خنک تری و بهتری کار می کند و در ارتفاع بیشتر، موتور داغ می شود.

18-وزن موتور

این مقدار وزن الکتروموتور را نشان می دهد که در این موتور 78 کیلوگرم است.

19-شماره سریال موتور

شماره سریال الکتروموتور، عددی است به صورت منحصر به فرد برای یک دستگاه توسط شرکت سازنده درج می شود دانستن این شماره می تواند هنگام ارتباط با تولید کننده یا واحد خدمات پس از فروش، به شناسایی سریع تر و بهتر موتور کمک کند و شناسنامه موتور می باشد

20-نوع روغن یا گریس مورد نیاز موتور

به عنوان مثال در این موتور MOBIL POLYREX EM نوعی گریس مخصوص است که توسط شرکت سازنده برای روانکاری بلبرینگ های موتور پیشنهاد شده است.

نتیجه گیری

همانطور که دیدید، با کمک پلاک الکتروموتور به راحتی می‌توانید بسیاری از مشخصات فنی الکتروموتور تک فاز، سه فاز و حتی موتور کولر و سایر انواع دینام های صنعتی را بررسی کنید. با این حال بعضی از مشخصات فنی در پلاک درج نمی‌شوند و باید به کاتالوگ یا دیتاشیت محصول مراجعه کنید. وبسایت صدرا پمپ ، در اختیار شما گذاشته‌ایم. همچنین می‌توانید با کارشناسان این وبسایت تماس گرفته و از مشاوره تخصصی رایگان در هر مرحله از انتخاب، خرید، نصب، راه‌اندازی، تعمیر و نگهداری الکتروموتورها بهره مند شوید.